فیبرومایالژیا چیست ؟
ویژگی های اصلی سندرم فیبرومایالژیا معمولا درد ، خستگی و اختلال خواب است . اتیولوژی و عامل بوجود آورنده این سندرم هنوز ناشناخته است . گفته میشود حساسیت بیش از حد سیستم عصبی مرکزی اصلی ترین مکانیزم درگیر در این سندرم است . بنابراین بسیاری از این فاکتورهای دیگر مثل : ژنتیک ، سیستم ایمنی ( کسانی که دچار بیماری های اتوایمن هستند ) نقش مهمی در این سندرم ایفا می کنند . تشخیص این سندرم بطور تیپیک در کلینیک و در معاینه فیزیکی انجام می شود و هیچگونه علائم غیر طبیعی در نتایج تست های آزمایشگاهی دیده نمی شود و فیزیوتراپیست یا پزشک برای تشخیص صحیح باید تنها روی درد و الگوی درد تمرکز داشته باشد
ویژگی های اصلی سندرم فیبرومایالژیا معمولا درد ، خستگی و اختلال خواب است . اتیولوژی و عامل بوجود آورنده این سندرم هنوز ناشناخته است . گفته میشود حساسیت بیش از حد سیستم عصبی مرکزی اصلی ترین مکانیزم درگیر در این سندرم است . بنابراین بسیاری از این فاکتورهای دیگر مثل : ژنتیک ، سیستم ایمنی ( کسانی که دچار بیماری های اتوایمن هستند ) نقش مهمی در این سندرم ایفا می کنند . تشخیص این سندرم بطور تیپیک در کلینیک و در معاینه فیزیکی انجام می شود و هیچگونه علائم غیر طبیعی در نتایج تست های آزمایشگاهی دیده نمی شود و فیزیوتراپیست یا پزشک برای تشخیص صحیح باید تنها روی درد و الگوی درد تمرکز داشته باشد
علائم و نشانه های دیگری مثل پدیده رنیود ( سرخ شدن نوک بینی و نوک انگشتان ) ، بیماری روده تحریک پذیز ، عدم تحمل سرما و گرما ممکن است با سندرم فیبرومایالژیا در ارتباط باشند . فیبرومایالژیا یک سندرم است که با درد پخش مزمن در نقاط ماشه ای حساس فراوان ، سفتی مفصلی و علائم سیستیک مثل اختلالات خلقی ، خستگی ، اختلالات شناختی و بی خوابی بدون اینکه با هیچگونه بیماری مرتبط باشد خود را نشان می دهد . در بعضی مطالعات گفته شده است که این سندروم با برخی بیماریها مثل مشکلات رماتیسمی ، اختلالات اعصاب و روان ، عفونت ها و دیابت در ارتباط است . میزان شیوع سندرم فیبرومایالژیا در بین جمعیت 1 الی 2 درصد ( 3/4% خانم ها و 0/5 % آقایان ) گزارش شده است .
در بررسی هایی که بر روی پوست وعضلات مبتلایان به سندرم فیبرومایالژیا انجام شدند بی نظمی عروقی در عضلات وجود دارد و اکسیژن کافی به عضلات نمی رسد ؛ همچنین ماده P که از فاکتورهای دردزا محسوب می شود در فیبرهای عضلانی این افراد زیادتر از حد نرمال است و نیز DNA فیبرهای عضلانی قطعه قطعه است. برخی عفونت های ویروسی و باکتریایی نیز مثل HIV و HCV وCOXSACKIEB و .... نیز ممکن است با سندرم فیبرومایالژیا در ارتباط باشند.
تشخیص فیبرومایالژیا :
خیلی از موارد فیبرومیالژیا در قالب یک چهارچوب استاندارد تشخیص نمی گنجد . خیلی از متخصصین حوزه سلامت از طریق تست کردن روش های درمانی مختلف درمانی و بی فایده بودن آنها به تشخیص سندرم فیبرومایالژیا می رسند ! برخی از تشخیص های اشتباهی که روی مبتلایان به سندرم فیبرومایالژیا قبل از تشخییص سندروم گذاشته می شود این است که ممکن است علائم بیمار را مربوط به اختلالات ذهنی و روحی ، کم کاری تیروئید ، بیماری روماتیسمی ، اختلالات غدد فوق کلیه و مولتیپل میلوما بدانند.
تشخیص افتراقی سندرم فیبرومایالژیا :
تشخیص دشوار است چون علائم گنگ و عمومی هستند . با این وجود 3 مشخصه اصلی این سندرم درد ، خستگی و اختلال خواب است . در اغلب منتشر ، عمقی و است و معمولا مهاجرت کننده است . علاوه بر این 3 علامت اصلی برای تشخیص بهتر خیلی مهم است که علائم دیگر مثل نوسانات وزنی افراد ، خستگی و کوفتگی صبحگاهی ، بیماری روده تحریک پذیر ، اختلالات خلقی ، سردردها ، عدم تحمل سرما و گرما ، سندرم مثانه تحریک پذیر ، پاهای بی قرار و پدیده رنیود ( سرخ شدن نوک بینی و نوک انگشتان ) نیز مد نظر قرار بگیرند.
در افراد مبتلا به سندرم فیبرومایالژیا ، فرد مبتلا از لحاظ معاینات عصبی - عضلانی - اسکلتی و تست های تشخیص نوار عصب و عضله و تست های آزمایشگاهی نرمال است.
ملاک های تشخیص سندرم فیبرومایالژیا که از طرف دانشکده روماتولوژی آمریکا معرفی شده اند عبارتند از :
1) درد پخش و منتشر عضلانی - اسکلتی مزمن که بیشتر از 3 ماه بطول انجامیده است .
2) داشتن حساسیت در لمس فشاری در حداقل 11 نقطه از 18 نقطه بدن که در شکل زیر نمایش داده شده است . درد باید قرینه و دو طرفه باشد ، بالا و پائین کمر را درگیر کرده باشد . میزان فشار نقطه ای برای تشخیص باید 4kg باشد و فرد معاینه شونده در برابر فشار 4kg باید اعلام درد کند و بیان احساس کمی ناراحتی در لمس کافی نیست .
درمان سندرم فیبرومایالژیا :
هدف درمان افراد مبتلا به سندرم فیبرومایالژیا عبارتست از :
1) کاهش درد
2) بهبود کیفیت خواب
3) بهبود عملکرد فیزیکی
به دلیل اینکه درد ، افسردگی و سایر علائم در فیبرو مایالژیا هم دلایل وارثتی و هم اکتسابی دارد ، بنابراین در یک رویکرد درمانی چند وجهی برای درمان نیاز است . هم درمان های دارویی و هم مداخلات و درمان های غیر دارویی در بهبودی موثرهستند .
انجمن درد آمریکا (APS) و انجمن علمی پزشکی آلمان (AWMF) پیشنهادهای زیر را برای درمان فیبرومایالژیا ارائه کرده اند :
1) تمرینات هوازی
2) درمان رفتاری - شناختی (Gognetive - behaviorial therapy )
3) آمی تریپتیلن (Amitriptyline) ، دلوکستین(Duloxetine ) و پرگابالین (Pergabalin)
4) مانورهای دستی فیزیکال تراپی و طب سوزنی ، ماساژ درمانی ، بیوفیدبک ، تزریق داخل نقطه ماشه ای
استفاده از داروهای غیر استروئیدی مثل Iboprofon (ایبوپروفن) و ناپروکسن نیز در کنار سایر درمان ها کمک کننده هستند .
